Мэта фанетычнага разбору слова - ахарактарызаваць гукавую форму слова як сукупнасць самастойных і адметных гукаў Варта ўвагі тая акалічнасць, што ў беларускай мове арфаграфічныя правілы, у аснове якіх ляжаць розныя прынцыпы, часам дзейнічаюць насуперак вымаўленню. У выніку гэтага суадносіны артыкуляцыйна-акустычных якасцей гука і яго абазначэння пэў-най літарай не заўсёды цесныя ў розных арфаграфічных умовах. Пра тое, што беларускае алфавітнае пісьмо не перадае ўсіх асаблівасцей вымаўлення, сведчыць абазначэнне наступных гукаў:
- літары е, ё, ю, я абазначаюць два гукі ў сукупнасці: й + э (па[йэ]хаць); й + о (ра[йо]н); й +у (га[йу]чы); й + а (ма[йа]к);
- літары в, н, л і інш. абазначаюць два розныя гукі сітуацыйна: [в] і [в'] - (воз і вёз); [н] і [н'] - (нос і нес)\ [л] і [л'] -(стол і столь);
- літара можа не мець гукавога ўвасаблення - ь (разьбяр, фальварак, таньчыць);
- дзве літары (дыграфы) могуць абазначаць адзін гук: нн -[ н ] (насеннё); дз - [дз] (дзіўны); дж - [дж] (дожджык).
Акрамя асаблівасцей перадачы літар на пісьме, абумоў-леных характарам нацыянальнага алфавіта, трэба ўлічваць і тыя функцыянальныя змены гукаў, якія не адлюстроўваюцца графічна. Гзта звязана з узаемадзеяннем, а ў выніку і змяненнем гучання сумежных гукаў у маўленчай плыні:
- аглушэнне: падсмажыць [патсмажыц'], сцежка [с'ц'ешка];
- азванчэнне: вакзал [вагзал], барацьба [барадз'ба];
- поўнае прыпадабненне: сшытсік [Шытак], зжоўкнуць [жоўкнуц '].
Каб даць поўную характарыстыку слову, трэба:
1) падзяліць слова на склады, вызначыць іх колькасць і месца націску ў слове;
2) даць артыкуляцыйна-акустычную характарыстыку гукаў і ўка-заць іх літарную адпаведнасць на пісьме;
3) вызначыць колькасныя суадносіны зычных і галосных гукаў і літар, якімі яны абазначаны.
У з о р . Адхіснуцца [атх'існуца]
Слова складаецца з 4 складоў, націскны склад [ну].
[А] - галосны, абазначаны літарай а
[т] - зычны, глухі, цвёрды, абазначаны літарай д;
[х] - зычны, глухі, мяккі, абазначаны літарай х;
[і] - галосны, абазначаны літарай і;
[с] - зычны, глухі, цвёрды, свісцячы, абазначаны літарай с;
[н] - зычны, звонкі, цвёрды, абазначаны літарай н;
[у] - галосны, абазначаны літарай у;
[ц]-зычны, глухі, цвёрды, свісцячы, падоўжаны, абазначаны
літарамі цц; [а] - галосны, абазначаны літарай а.
У слове 4 галосныя і 5 зычных гукаў,.якія перадаюцца 10 літарамі.
Фанетычны разбор
